Zihinsel sağlığımızı etkileyen en önemli faktörlerden biri ne kadar ve nasıl uyuduğumuzdur. Sağlıklı bir uyku düzeni ve uyku hijyeni, zihinsel potansiyelimizi olabildiğince kullanmamız için gereklidir. Uyku ve zihinsel sağlık çift yönlü bir ilişkiye de sahiptir. Şöyle ki; zihinsel sağlık problemi yaşayan kişilerde uyku bozuklukları görülebildiği gibi uyku problemleri kişinin zihinsel sağlığını etkileyerek rahatsızlıklar yaşamasına neden olabilir.
Uyku zihin sağlığımızı nasıl etkiler sorusu uyku boyunca vücudumuzda ve zihnimizde yaşanan değişikliklerle cevaplanabilir. Uyurken her 90 dakikada REM olan ve REM olmayan kişi iki farklı uyku kategorisini deneyimlediğimiz bir döngü yaşarız. REM olmayan uyku kategorisinde kişi dört aşamayı aşarak daha derin uyku haline geçer. Bu süreçte vücut ısımız düşer, kaslar rahatlar, kalp atışı ve nefes alıp verme sıklığı azalır. Bu süreç boyunca bağışıklık sistemimizi iyileştiren psikolojik değişimler yaşarız. REM kategorisine geçildiğinde kişiler rüya görür. Vücut ısısı, kan basıncı, kalp atım hızı, nefes alıp verme sıkılığı artar. REM aşaması öğrenme, hafıza gibi becerilerimizi iyileştirirken, karmaşık bir şekilde duygusal sağlığımıza da olumlu etkide bulunur.
Yaklaşık 70 adet uyku bozukluğu türü vardır. Bu yazımızda bunların arasında en çok bilinen türleri ve etkilerini ele alacağız.
Narkolepsi Nedir?
Narkolepsi özellikle 20li yaşlarda ortaya çıkan, kadın ve erkeklerde eşit oranda gözlenen bir uyku bozukluğu türüdür. Kişiler gün içerisinde aşırı derecede uykulu hissederler ve uykuya hayır diyemezler. Uyku ataklar halinde gelir. Narkolepsi nedenleri arasında genetik faktörler en öne çıkan unsurlardandır. Kişinin beyninde hypocretin eksikliği yaşanması narkolepsiye neden olabilmektedir. Gece uykularında da sorunlar yaşayan bireyler narkolepsi ilaç tedavisi ile birlikte davranışsal terapiler ile de tedavi sürecini tamamlayabilirler.
İnsomnia Nedir?
Uyku bozukluğu türleri arasında belki de en bilinen tür olan insomnia, uyuyamama hastalığı olarak da anılır. Bu rahatsızlığa sahip kişiler, uykuya dalmakta ve uykuda kalmakta zorluk çekerler. Kişiye insomnia teşhisi konabilmesi için en az 3 ay boyunca haftada 3 kez uykuya dalmakta zorlanması, uyumaması ve uyanık kalması gerekmektedir.
Hipersomnia Nedir?
Hipersomnia ya da diğer adıyla hipersomnolens nedir soruna verilecek en kısa cevap, insomnianın tam tersine kişinin aşırı gündüz uykusu ve/veya uzun gece uykusu uyumasıdır. Hipersomnia uyku apnesi başta olmak üzere birçok rahatsızlığın erken belirtisi olabilir. Ayrıca Hipersomnia nedenleri arasında ilaç kullanımı, alkol kullanımı, genetik yatkınlık, tümörler, kafa travmaları gibi sorunlar da yer alabilir. Hipersomnia tedavisi için öncelikle altta yatan nedenin bulunması ve buna göre bir tedavi sürecinin hayata geçmesi gerekir.
Nefesle İlişkili Uyku Bozuklukları
Uyku sürecinde yaşanan nefes ile ilgili sorunlar uyku apnesi gibi uyku bozukluklarına neden olabilirler. Uyku apnesi nedir sorusu kişinin uyku sırasında solunumunun aniden durması ile ortaya çıkar. Ülkemizde bu rahatsızlık %5 ila %10 arasında bir sıklıkta görülmektedir. Uyku apnesi türleri obstrüktif ve santral olarak ikiye ayrılır. Uyku apnesi nedenleri arasında aşırı kilo, erkek olmak, alkol, sigara kullanımı, burun tıkanıklığı, kalp hastalıkları, beyin sapı problemleri gibi problemler yer almaktadır. Uyku apnesi tedavisi için hastalığın türü, seviyesi göz önüne alınır. Bazen cerrahi müdahaleler ya da cihazlar kullanılabilir.
Parasomnia Nedir?
Parasomnia, gece terörü olarak da bilinen bir uyku bozukluğudur. Gece terörü nedir sorusu kişinin uyku sırasında gösterdiği normal dışı davranışlar olarak cevaplanabilir. Uyurgezerlik, uykuda konuşma, uykuda yemek yeme gibi davranışlar, parasomnianın alt türleridir. Özellikle çocuklarda daha yaygın olarak görülen bu tür bozukluk, çocuklar büyüdükçe genellikle ortadan kalkar ya da sıklığı azalır. Parasomnia tedavisi için genellikle uyku hijyenin iyileştirilmesi, gün içindeki yorgunluğun azaltılması gibi davranış değişikliklerine gidilir. Şiddetli vakalarda ise farklı tedavi yöntemleri benimsenmektedir.
Konya uyku bozukluğu tedavisi arayışında iseniz Psikon Terapi’nin profesyonelleri sizlere yardımcı olacaktır. Bizi hemen arayarak, uyku bozukluğunuzun türüne göre destek talebinde bulunabilirsiniz.