Kişilik bozukluğu türleri üstüne düşünmeden önce kişilik nedir sorusuna cevap vermek önemlidir. Bir kişinin düşünme, hissetme ve davranış şekli açısından başkaları ile arasındaki farka kişilik denir. Bireylerin kişiliği, yaşadığı çevreden, deneyimlerinden ve içten gelen karakteristik özellikleri ile şekillenir. İnsanların kişilikleri zaman geçse de benzer özellikler taşımaya devam eder. Kişilik bozukluğu nedir sorusuna bu noktada cevap vermek gerekirse, kişinin düşünce, duygu ve davranış bakımından, içinde var olduğu kültürün beklentilerinden uzak olması, gerginliğe ve işlevsel problemlere neden olması, kısa bir tanımlama olacaktır. 10 ayrı kişilik bozukluğu için, ayırt edici ve öne çıkan özellikleri bir araya getirdik.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Belirtileri
- Yakın arkadaşlarına bile güvenmekte zorlanmak,
- Diğer kişilere güvenmemek ve kendisini kullanacaklarını düşünmek,
- Düşmanca bir davranış ya da ihanet izi arayarak diğer insanları dikkatle izlemek,
- Gün içindeki olağan şeylerde bile bir tehdit ya da tehlike aramak
Şizoid Kişilik Bozukluğu Belirtileri
- Ailesi de dahil olmak üzere, başkalarıyla yakın ilişki kurmamaya çalışmak,
- İlişkilerin özgürlüğünü engelleyeceğine ve problemlere neden olacağına inanmak,
- Düşünceleriyle baş başa kalmayı tercih etmek,
- Başkalarının dahil olmadığı bir hayatı benimsemek,
- Hayattan çok zevk almamak,
- Cinselliğe ve yakınlığa çok az ilgi duymak,
- Diğer insanlara duygusal anlamda soğuk ve uzak olmak
Şizotipal Kişilik Bozukluğu Belirtileri
- Yakın ilişkiler kurmakta aşırı zorluk çekmek,
- Kendi hakkında diğerlerinin tuhaf bulduğu bir biçimde hissetmek ve bunu alışılmışın dışında, uygunsuz, kelimelerle ifade etmek,
- Başkalarının eksantrik olarak tanımladığı davranışlar göstermek,
- Başkalarının aklını okuduğunu düşünmek ya da süper ve özel güçlere sahip olduğuna inanmak,
- Kendisiyle aynı inançlara sahip olmayan kişilerleyken endişeli ve gergin olmak,
- Sosyal ortam ve durumlarda, şüpheci ve endişeli olmak
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Belirtileri
- Kendini ya da başkalarını düşünmeden, tehlikeli ve riskli davranışlarda bulunmak,
- Tehlikeli ve yasa dışı davranışlar sergilemek,
- Başkalarını rahatsız edecek şekilde davranmak,
- Dürtüsel davranmak ve çabuk sıkılmak,
- Uzun süre aynı işi yapamamak,
- Agresif davranışlar gösterip kolayca kavga çıkarmak,
- İstediğini elde etmek için başkalarının canını yakmaktan kaçınmamak,
- Kendi ihtiyaçlarını herkesin üstünde tutmak,
- Davranışları nedeniyle herhangi bir pişmanlık, suçluluk hissetmemek,
- 15 yaşından önce davranış bozuklukları teşhisi almak ve yukarıda sayılan belirtileri 18 yaşından sonra göstermek
Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri
- İnsanların kendisini terk edeceğinden aşırı endişelenmek ve bunu engellemek için elinden geleni yapmak,
- Birkaç saat içinde çok sert duygu değişimleri yaşamak,
- Kiminle birlikte olduğuna bağlı olarak değişen bir benlik algısına sahip olmak,
- Düzenli ve sabit ilişkiler kurmakta büyük zorluk yaşamak,
- Dürtüsel davranışlar sergileyerek kendine zarar verebilecek şeyler yapmak,
- Ölüm ve intihar üstüne düşünmek ya da kendine zarar veren davranışlar göstermek,
- Kendini boş ve yalnız hissetmek,
- Çabuk öfkelenmek, stres altında paranoid davranmak,
Histrionik Kişilik Bozukluğu Belirtileri
- İlgi odağı olmadığında kendini çok rahatsız hissetmek,
- İnsanları eğlendirmek zorunda hissetmek,
- İlgi odağı olmak için flörtöz ya da kışkırtıcı şekilde davranmak,
- Dramatik ve abartılı davranışlarda bulunmak,
- Diğer insanların onayına bağımlı olmak,
- Kolayca başkalarının etkisi altında kalmak
Narsistik Kişilik Bozukluğu Belirtileri
- Kendini diğer insanlardan özel ve farklı kılan nedenler olduğuna inanmak,
- Kırılgan bir özsaygıya sahip olmak bu nedenle değerinin başkaları tarafından da onaylanmasına ihtiyaç duymak,
- Hak ettiğine inandığı değeri ve ilgiyi görmediğinde öfkelenmek,
- Diğer insanların başarılarını küçümsemek,
- İhtiyaçlarına herkes tarafından öncelik verilmesini beklemek,
- İnsanları kullanmak ve bencil davranışlar sergilemek
Çekingen Kişilik Bozukluğu Belirtileri
- Başkalarıyla birlikte olmasını gerektiren iş ve sosyal görevlerden kaçınmak,
- Eleştirileceğine ve kabul görmeyeceğine inanmak,
- Eleştiri ve kabul görmememe durumuna karşı aşırı hassas olmak,
- Herkesin kendisinin aslında kim olduğunu anlayacağını ve reddedileceğini düşünmek,
- Başkaları tarafından küçük düşürülmekten ve utandırılmaktan korkmak,
- İlişkilerden, arkadaşlıklarından reddedilme korkusu nedeniyle kaçınmak,
- Kendini yalnız ve yalnız bırakılmış hissetmek,
- Kendini utandırmamak için birçok yeni deneyimden kaçınmak
Bağımlı Kişilik Bozukluğu Belirtileri
- Kendini muhtaç, zayıf ve yetersiz hissetmek,
- Başkalarının destek ve yardımı olmadan karar veremeyeceğine ve işleri doğru şekilde tamamlayamayacağına inanmak,
- İnsanların hayatındaki birçok alanda söz sahibi olmasına izin vermek,
- Birinin desteğini kaybetmemek, diğerleri tarafından dışlanmamak için aslında istemediği ya da yanlış bulduğu şeylere rıza göstermek,
- Kendi başına bırakılmaktan aşırı korkmak,
- Aşırı düşük bir özgüvene sahip olmak,
- Herkesin kendisinden daha iyi olduğunu düşünmek,
- Toplumda sürekli pasif ve itaatkar roller üstlenmek
Obsesif Kompülsif Kişilik Bozukluğu Belirtileri
- Her şeyi kontrol ve düzen altında tutma ihtiyacı hissetmek,
- Kendisi ve diğerleri için gerçek dışı ve yüksek beklentilere sahip olmak,
- Bir işi yapmanın en iyi yöntemini kendisinin bileceğine inanmak,
- Diğer insanların ve kendisinin hata yapmasından aşırı korkmak,
- Her şey mükemmel olmadığında felaket yaşanacağını sanmak,
- Kendisi ve başkaları için para harcamaktan kaçınmak,
- Değeri olmayan nesnelere karşı bağımlılık göstermek,
- Takıntılı düşünceler taşımak ve kompülsif davranışlar göstermek.