Aile içi istismar vakalarında kurban olan kişi genellikle, yaşadığı durumun negatif etkilerini uzun süre hissetmeye devam eder. İşte bu noktada karşımıza çıkan psikolojik kavramlardan biri hırpalanmış kadın sendromudur. Hırpalanmış kadın sendromu nedir sorusuna verilecek en kısa yanıt, genellikle eşinin ya da sevgilisinin istismarına uğramış kadının yaşadığı psikolojik durum olacaktır.
Hırpalanmış kadın sendromu kavramı ilk olarak 1970li yılların sonunda, psikoterapist Lenore Walker tarafından ortaya atılmıştır. Walker, bu kavram ile şiddet ve istismara uğrayan kadının hayatına devam edebilmek için gösterdiği kendine has davranış ve duygularını işaret etmek istemiştir. Walker, hırpalanmış kadın sendromunun bir tür travma sonrası stres bozukluğu olduğunu da belirtmiştir.
Hırpalanmış Kadın Sendromuna Neden Olan İstismar Çeşitleri
İstismar kelimesi, duygusal, fiziksel ve maddi anlamda tüm istismarları kapsar. Hırpalanmış kadın sendromu ise genellikle aşağıdaki 4 istismar türünden sonra ortaya çıkar.
- Cinsel İstismar: Cinsel istismar denilince akla sadece tecavüz gelse de istenmeyen cinsel temaslar ve sözlü cinsel şiddet de cinsel istismardır.
- Takip Etme: Bir kişi tarafından takip edilmek, kadının korkmasına ve kendini güvende hissetmemesine neden olan bir istismar türüdür.
- Fiziksel İstismar: Tokat atmak, itip kakmak, dövmek, yakmak, vücuda zarar vermek için silah ya da bıçak kullanmak fiziksel istismar türleridir.
- Psikolojik Agresyon: Kişiye lakap takmak, küçük düşürmek, alay etmek, aşağılamak psikolojik istismarın en bilinen örnekleridir.
Hırpalanmış Kadın Sendromu Belirtileri
- Kişinin kendini izole olmuş hissetmesi,
- Kişinin sürekli kaygılı ve çaresiz hissetmesi,
- Kişinin depresif bir ruh hali taşıması,
- Kendisine zarar veren kişiyi sevmesi ve değişeceğine inanması,
- Duygularını ifade etmemesi,
- Aile ve arkadaşlarının desteğini isteyememesi,
- Kendisini istismar eden kişiyi affetmek için bahaneler bulması,
- Bir şeylerin yanlış gittiğini inkar etmesi,
- İlişkiye devam etmek için ahlaki ya da dini nedenler bulması
- Uyku problemleri yaşaması,
- İnsomnia olması, uyuyabildiğinde kabuslar görmesi,
- İstismar hakkında konuşmaktan kaçınması,
- Kendini değersiz ve üzgün hissetmesi,
- Aşırı korku duyması,
- Panik ataklar yaşaması,
- İlişkiyi bitirmeyi reddetmesi,
- İstismar eden kişinin çok güçlü olduğunu düşünmesi ve her şeyi bildiğini düşünmesi,
- Her şey sakinken istismarcısını idealize etmesi,
- İstismarı hak ettiğine inanması gibi belirtilerin birçoğu hırpalanmış kadın sendromu yaşayan kişilerde görülür.
Hırpalanmış Kadın Sendromu Etkileri
Sevdiği kişi tarafından istismar edilen kişi, çok şiddetli fiziksel ve ruhsal sıkıntılarla baş etmek zorunda kalır. Her şeyden önce kişinin kendine güveni ve öz saygısı zarar görür. Travma sonrası stres bozukluğunun etkilerini uzun süre hisseder. Ayrıca istismar sonucu organ bozuklukları, kemik kırılması, dişleri kaybetme gibi ciddi tıbbi sıkıntılar yaşayabilir. İstismar şiddeti arttıkça kişi ölüm tehlikesiyle yüzleşebilir. Kişi istismar nedeniyle suçluluk ve utanç duyabilir. Kadın, istismarcısından ayrılıp, ilişkiyi sonlandırsa bile bu etkileri uzun süre yaşamaya devam edebilir.
Neler Yapılabilir?
Öncelikle istismara uğrayan kişi bir sevdiğimiz ise onu tedaviye ikna etmek önemlidir. Gerekirse istismara uğrayan kişinin ilişkisini sonlandırması için yasal destek bulunabilir. Kişinin güvenliğinin sağlanması için girişimlerde bulunulabilir. İstismara uğrayan kadının psikolojik destek alması ve tedavisi hayatına devam edebilmesi için büyük önem taşır. Uzmanlar, kişiye, istismarın etkilerini öğrenmesi, duygusal durumu ile baş etmesi, depresyon, kaygı bozukluğu, insomnia gibi diğer psikolojik rahatsızlıkları ortadan kaldırabilmesi için destek olacaktır. Önemli olan kişinin istismara uğradığını kabul ederek ilk adımı atmasıdır. Bunun için de en önemli şey aile ve arkadaşlardan göreceği destektir.