Sigarayı nasıl bırakabilirim?
Sigara bırakmanın yolları hakkında bilgi almak istiyorum!
Kumar bağımlılığımdan nasıl kurtulurum?
Kötü beslenme alışkanlığımı yenebilir miyim?
Alkol tüketimimden nasıl kurtulurum?
Sağlıklı yaşamanın yolları hakkında bilinçli olmak istiyorum!
Bu cümleler birçok kişinin aklından geçen ve cevap arayan cümleler…
Elbette soruların ve isteklerin cevabının düğümlendiği bir nokta bulunuyor. Ve bu önemli nokta da “bağımlılık” olarak karşımıza çıkıyor. Peki nedir bu bağımlılık?
Bağımlılık nedir sorusu, insanların özellikle kötü alışkanlıklar söz konusu olduğunda kendilerine sık sorduğu bir sorudur. Kişi bağımlılığını kabul etme konusunda zorlanabilir ve bu nedenle bağımlığından kurtulmak için adım atmamayı tercih edebilir. Bağımlılığın ne olup olmadığını net bir şekilde ifade etmek bu anlamda önem taşır.
Bağımlılık, karmaşık bir durumdur. Kişi, zararlı sonuçlarına rağmen bir maddeyi kullanmak konusunda dürtüsel davranış sergiler. Alkol ya da uyuşturucu bağımlılığı gibi aşırı madde kullanım bozukluklarında, kişi bu maddeyi kullanmaya yoğun olarak odaklanır. Kişi sonuçlarının birçok problem yaratacağını bilse de bu kullanımı engelleyemez. Peki bağımlılık türleri nelerdir? Bağımlılık türleri, akla ilk önce alkol, tütün ve uyuşturucu gelse de oldukça çeşitlilik gösterebilir. Ağrı kesici, yapıştırıcı maddeler, video oyunları, alışveriş ve hatta kafein bile kişilerde bağımlılık haline gelebilir.
Bağımlılıktan kurtulmanın yolları nelerdir sorusuna Transteoretik Model adı verilen bir davranış değiştirme modeli ile farklı bir bakış açısı getirilebilir. Bu model, 1982 yılında Prochaska ve DiClemente tarafından geliştirilmiştir. İlk çalışmaları 1970 yıllarına dayanan Transteoretik model ilk önce sigara bağımlılığına karşı kullanılmıştır. Ardından stresle mücadeleden kilo kontrolüne, sağlıklı yaşamdan madde kullanımına dek birçok davranışın değiştirilmesinde başarı sağlamıştır. Peki Transteoretik Model nedir ve aşamaları nelerdir? Sizin için Transteoretik Model aşamaları ve etkileri üstüne bir derleme hazırladık!
1. Düşünmeme (Pre-Contemplation) Aşaması
Transteoretik modelde, bir bağımlılığı ya da alışkanlığı değiştirmenin ilk aşaması düşünmemedir. Bu aşamada kişiler, davranışlarının ya da bağımlılıklarının bir problem olmadığını düşünürler. Çünkü henüz bu davranışlarının olumsuz sonuçları ile karşılaşmamışlardır ya da karşılaştıkları durumun olumsuzluğu ve şiddeti konusunda bir inkar halindedirler. Özellikle bu aşamadaki kişiler, alışkanlık ya da bağımlılıklarının olumsuz sonuçlarını duymaktan hoşlanmaz ve ilgilenmezler. Davranış ya da bağımlılıklarını keyif aldıkları bir durum olarak kabul ederler. Ancak bir süre sonra olumsuz sonuçlarla karşılaşmaya başlayınca bu durum onları ikinci aşama olan düşünme (contemplation) aşamasına iter.
2. Düşünme (Contemplation) Aşaması
Bu aşamada kişi, alışkanlığını veya bağımlılığını azaltmayı, seyrekleştirmeyi ya da bırakmayı düşünmeye başlar. Bu aşama bir sonraki hazırlık aşamasından farklıdır. Kişi daha pasif bir düşünme sürecindedir. Bağımlı davranışlarının ortaya çıkarabileceği olumsuz sonuçlar üstüne daha çok düşünür. Ancak bir kişi yıllarca bu aşamada kalabilir.
3. Hazırlık (Preparation) Aşaması
Hazırlık aşaması, düşünme aşamasından daha aktif bir aşamadır. Bu aşamada kişi bağımlı davranışını nasıl ortadan kaldıracağına dair somut bir ilerleme planı ve strateji geliştirir. Ne tarz bir değişim yapacağına, değişimi nasıl gerçekleştireceğine, gerekli yollar ve yöntemlere nasıl ulaşacağına, tetikleyici unsurlardan kurtulmaya ve destek noktaları oluşturmaya gayret eder.
4. Hareket ( Action) Aşaması
Bu aşamada artık kişi gerekli strateji ile yola çıkmış ve bağımlılığını bırakmıştır. Yaptığı değişimin farkındadır. Hareket aşaması stresli bir dönem olsa da iyi bir hazırlık aşaması ile üstesinden gelinebilir bir aşamadır. Bu noktada stresle mücadele etmeyi bilmek ve stresi yönetebilmek kişiye fayda sağlayacaktır.
5. Devam Ettirme (Maintenance) Aşaması
Kişinin bağımlılığını bıraktığı ilk ayların sonrası devam ettirme aşaması olarak ele alınır. Bu aşamada kişi değişim geçirdiğinin farkındadır ancak bu değişim ile bıraktığı bağımlı davranışa dönmemek için destek ve yöntemlere ihtiyaç duyabilir. Bu aşamada da kişinin yaşadığı stres süreci zorlaştırabilir. Ancak bu aşamaya ulaşan birçok kişi, bağımlı davranışına geri dönmemek konusunda başarı gösterir.
Siz de Konya bağımlılık tedavisi konusunda bir arayış içerisindeyseniz, bizi arayarak bu konudaki uzman Psikon Terapi profesyonelleri ile görüşebilirsiniz.
