Disosiyatif bozukluklar, kişinin düşünceleri, anıları, çevresindeki nesneler, eylemleri ve kimliği hakkında bilincini ya da aradaki bağlantıyı kaybetmesi ile kendini gösteren zihinsel bozukluklara verilen genel isimdir. Disosiyatif bozukluğa sahip kişiler, gerçeklikten istemsizce ve sağlıksız bir şekilde kaçarlar bu da günlük hayatlarını yürütmelerine engel olur.
Disosiyatif Bozukluğun Belirtileri
Disosiyatif bozukluklar farklı türlere sahiptir. Bu nedenle belirtilerde de farklılıklar gözlenebilir. Bu bozukluğu yaşayan kişilerde gözlenebilecek bazı belirtiler;
– Kişinin belli süreler, olaylar, kişiler ya da kişisel bilgiler konusunda hafıza kaybı, amnezi yaşaması,
– Kişinin benliğinden ve duygularından ayrıymış, kopmuş gibi hissetmesi,
– Kişinin çevresindeki kişileri ve nesneleri gerçek dışı ya da yanlış algılaması,
– Kendi kimliğini, benliğini tam olarak algılayamama,
– İkili ilişkilerde, iş ya da özel hayatta ciddi problemler yaşama,
– Duygusal stresi ile başa çıkmayı başaramama,
– Depresyon, kaygı gibi psikolojik problemler yaşama,
– İntihar üstüne düşüncelere sahip olma ya da eğilimli davranışlar gösterme olarak sıralanabilir.
Disosiyatif Bozukluk Türleri
– Disosisyatif Amnezi Nedir?
Bu Disosiyatif bozukluk türünde ana belirti kişinin, özellikle bir travmadan dolayı, belli bir zamanı, insanları, olayları ya da kendisiyle ilgili kişisel bir bilgiyi unutmasıdır. Bu durum normal unutkanlıktan farklıdır ve herhangi bir tıbbi nedeni bulunmaz. Bazı nadir durumlarda kişi kendisiyle ilgili her şeyi tamamen unutabilir. Amnezi kişide aniden görülür, bazen dakikalar bazen de yıllarca sürebilir.
– Disosiyatif Kimlik Bozukluğu Nedir?
Disosiyatif kimlik bozukluğu, çoklu kişilik bozukluğu adıyla bilinir. Bu bozuklukta kişi, farklı kimlikler arasında değişim yaşar. Zihninde birden fazla kişinin konuştuğunu ve yaşadığını düşünebilir, başka kimlikler tarafından ele geçirildiğine inanabilir. Her kimliğin farklı bir ismi, kişisel geçmişi ve karakter özellikleri bulunur. Her bir kimlik farklı cinsiyete, sese, davranış ve alışkanlıklara sahip olabilir.
– Depersonalizasyon – Derealizasyon Bozukluğu Nedir?
Depersonalizasyon bozukluk türünde kişi bedeninin dışına çıktığını düşünür. Eylemlerini, duygularını, düşüncelerini ve kendini, belli bir uzaklıktan, tıpkı bir filmde izlermiş gibi takip eder. Derealizasyon söz konusu olduğunda kişi, çevresinden kopmuş gibidir, etrafını bir sisin içinden izler gibi hisseder, zaman yavaşlayıp hızlanabilir, dünya kişiye gerçek dışı gelebilir. Bir kişi hem depersonalizasyon hem de derealizasyonu aynı anda deneyimleyebilir. Bu durum sadece birkaç saniye sürebileceği gibi, uzun yıllar boyunca gelip gidebilir.
Disosiyatif Bozukluk Nedenleri
Başta da belirttiğimiz üzere, Disosiyatif bozuklukların nedenlerinde ilk önce travma akla gelir. Genellikle kişi bu travma ile başa çıkmak için bu bozukluğu geliştirir. Özellikle çocukluk çağında fiziksel, cinsel ya da duygusal istismar yaşayan kişiler, çocukluk yıllarında korkutucu bir ev ortamında büyüyenler, savaş ya da doğal afet gibi travmatik yaşam deneyimlerine sahip olanlarda Disosiyatif bozukluklara rastlanabilir.
Disosiyatif Bozukluklarla Birlikte Görülebilen Bozukluklar ve Davranışlar
– Kendine zarar verme
– Alkol ya da uyuşturucu bağımlılığı
– İntihar üstüne düşünceler ya da davranışlar
– Cinsel fonksiyon bozuklukları
– Travma sonrası stres bozukluğu
– Kişilik bozuklukları
– Depresyon, kaygı bozukluğu gibi psikolojik rahatsızlıklar
– Uyku bozuklukları
– Yeme bozuklukları
Disosiyatif Bozukluk Tedavisi
Disosiyatif bozuklukların tedavisinden önce ciddi bir değerlendirme süreci ile teşhis konulması gerekir. Disosiyatif bozukluk teşhisi nasıl konulur sorusuna 3 aşamada cevap verilir. İlki fiziksel değerlendirmedir. Kişinin yaşadığı belirtilerin altında fizyolojik bir neden olup olmadığı sorusuna cevap aranır. İkinci adımda uzmanlar kişinin psikiyatrik değerlendirmesini yapar. Son olarak DSM-5 kriterleri ile kişinin semptomları karşılaştırılır.
Disosiyatif bozukluk tedavisi için psikoterapi ve ilaç birlikte kullanılabilir. Terapi temel tedavi yaklaşımıdır. Disosiyatif bozukluk ilaç tedavisi için spesifik bir ilaçtan bahsedilmese de uzmanlar, kişinin içinde bulunduğu duruma göre antidepresan, antipsikotik ilaçlar kullanılmasını uygun bulabilir.
